nieuws
De Nacht van de Wansmaak has risen from the grave!

Lang had ik ervan gedroomd, maar eindelijk lukte het mij om erbij te zijn: de Nacht van de Wansmaak. Nadat in 2006 de beerputten van de cinema leeg leken, raakte het evenement in een achtjarig coma. Het bloed kruipt echter waar het niet gaan kan en door de wereldwijde digitalisering van oud filmmateriaal bereikten onontdekte filmische anomalieën weer de oppervlakte. Sinds begin dit jaar toert De Nacht van de Wansmaak has risen from the grave weer door Nederland en België om de goede smaak te tarten met het wanstaltigste wat de filmindustrie ooit heeft voortgebracht.

Onder de terugkerende leus ‘je moet het zien om niet te geloven’ presenteert Mr. Horror Jan Doense fragmenten uit films waarvan het ondenkbaar is dat een productiemaatschappij het ooit heeft durven uitbrengen en dat het vaak zelfs in de Nederlandse bioscopen heeft gedraaid. Op een enkel uitstapje na komen alle films uit de exploitationwereld van de jaren zestig tot en met de vroege jaren tachtig, in genres van horror en sciencefiction tot softcoreporno en religieuze propaganda. Het programma bestaat veelal uit trailers en losse scènes, handig gerangschikt in groepen van drie à vier films in thema’s zoals ‘mannen met rubberen pakken (deel 1 en 2)’, ‘naziploitation’ en ‘Hollands glorie in den vreemde’, waarin onder andere een 24-jarige Herman van Veen te midden van zwaarbewapende dames te zien is in de Vlaamse actiefilm Princess.

Vaak zijn het niet zozeer de beelden die per definitie wansmakelijk zijn – eerder goedkoop en lachwekkend – maar de naar hedendaagse maatstafen politieke incorrectheid van de producties. Nog los van de expliciete vrouwonvriendelijkheid in minstens de helft van alle fragmenten – met als hoogtepunt Deadly Weapons, waarin de monsterlijk beboezemde Chesty Morgan tegenstanders verstikt in haar voorgevel – komen minderheden er doorgaans vrij bekaaid vanaf. Uit de Ilsa-reeks (begonnen met de klassieker Ilsa, She-Wolf of the SS uit 1975) werd de trailer van Ilsa, Harem Keeper of the Oil Sheiks uit 1976 getoond. Er is geen beter/verkeerder voorbeeld te noemen van wat de literatuurwetenschapper Edward Said twee jaar later als Oriëntalisme zou bestempelen: het Midden-Oosten wordt afgebeeld als de Fata Morgana in de Efteling in combinatie met dubieuze mores zoals sadistische 0rgies en handel in blank vlees. De film werd in Nederland door meer dan 300.000 mensen bezocht.
Een apart blok is gewijd aan blaxploitation, met de klassieker Boss Nigger, het hitsige rijmelarijfestijn The Human Tornado (I’ve got a dong like King Kong) en Black Devil Doll uit 2008. Deze laatste film is een fremdkörper in het programma, daar het de enige film van na de tachtig is, maar tegelijkertijd is het verhaal over een zwarte behekste pop misschien wel het meest verkeerde – op het gebied van racisme als seksisme als algehele wansmaak – wat de avond te bieden heeft.

Lichamelijke misvorming blijkt ook een dankbare vorm van vermaak, zo getuige The Crippled Master, waarin een beenloze en een armloze hun krachten bundelen om met stuntelige kungfu de misdaad te bestrijden. De vraag rijst in hoeverre de mens met een afwijking tegenwoordig wel geaccepteerd wordt. Zo is het opvallend dat een juist een onschuldige liefdesscène uit de Bondparodie For Y’ur Height Only de meeste walging in de zaal lijkt op te roepen: geheim agent 00 (dwergacteur Weng Weng) kust innig met een actrice zonder dwerggroei.

De Nacht van de Wansmaak geeft tevens een interessant inzicht in de kunst van de trailer. Het meest radicale voorbeeld is de trailer van Je Brûle de Partout van de uiterst productieve Spaanse filmer Jésus Franco. De toeschouwer krijgt geen enkel filmbeeld te zien. In plaats daarvan verschijnt een witte titel steeds vanuit een nieuwe invalshoek tegen een rode achtergrond en reutelt een Fransman zijn verkooppraatje. Ook andere trailers leven bij de kracht van de herhaling, zoals in het geval van de Japanse monsterfilm Gappa en de quasi-documentaire I Want More over het losbandige seksleven in Los Angeles. Gewiekst is de trailer voor The Italian Stallion (oorspronkelijk The Party at Kitty and Stud), de eerste rol van Sylvester Stallone, waarin een schalkse editor doet voortkomen alsof de film uiterst pikant is en zegt enkel twee scènes te kunnen tonen omdat de rest niet geschikt is voor jonge kijkers. De scènes in kwestie zijn van een dusdanige onbeduidendheid dat het vakantiekiekjes hadden kunnen zijn.

De kunst van de Nacht van de Wansmaak is dat Jan Doense niet alleen neerbuigend is over de grootst mogelijke pulp. Hij weet vooral verbazing op te wekken voor de vele curiosa die de filmgeschiedenis rijk is en hoe deze pareltjes op een of andere manier verstrengeld zijn met films die wel de kronieken hebben gehaald. Ook bewonderenswaardig is de productiviteit van sommige filmmakers, die vaak honderden titels hebben vervaardigd waar nooit meer een haan naar gekraaid heeft. Laat er geen twijfel over bestaan: nagenoeg alles wat getoond wordt, is totale rotzooi. Toch is de Nacht van de Wansmaak een ode aan de fantasie, die de goede smaak overstijgt.