nieuws
The Rise and Rise of: Vampiers

Met series en films als True Blood, The Vampire Diaries en Twilight is de terugkeer van de vampier duidelijk. Maar wel een nieuwe generatie vampiers, zoals we ze nog niet eerder hebben gezien. Waarom doen vampiers het op het moment zo goed? En waarom is het toch dat vooral vrouwen fan zijn?

De geboorte van de vampier
Het archetype van de bloedzuiger is terug te vinden in veel culturen. De mythe van de vampier werd pas rond de 18de eeuw populair. Vampiers zoals de meesten ze kennen zijn voornamelijk geïnspireerd op de folklore afkomstig uit Oost-Europa en de Balkan. Bram Stokers boek Dracula uit 1897 heeft de basis gelegd voor de moderne vampier. De eerste vampier in de bioscoop was te zien in Nosferatu (Murnau, 1922), genaamd Graaf Orlok. Sindsdien zijn er nog tal van andere iconische vampiers op het grote scherm geweest.

Vampiers waren altijd al sexy, maar sexy was dat zelf niet
Zoals elk horrorpersonage is de vampier bedoeld om de lezer of kijker te choqueren door angst of walging. Gedurdende het Victoriaans tijdperk lag er een groot taboe op seks. De vampier is dan ook het monster van deze tijd; verleideling en genotzuchtig waren de hoofdzonden. Een monster als de zombie zou in deze tijd niet gewerkt hebben. De dood was absoluut geen taboe en het was zelfs redelijk normaal om overledenen (ondanks de stank en verrotting) tentoon te stellen. Vampiersfilms delfden altijd al op thema’s als verleiding en (kwaadaardige) romantiek, al waren de films alles behalve romantisch. Daar is nu verandering in gekomen. Nu dat seks en verleiding minder een taboe zijn, zijn vampiers een stuk toegankelijker voor ons stervelingen–en dat draagt zich over naar het plot.

Toch is er altijd een duidelijke afstand te voelen tussen vampiers en mensen. Het is niet op het eerste gezicht zichtbaar, want aan de vampiers in Twilight zie je het niet direct af dat zij vampier zijn. Die afstand komt vooral omdat vampiers zo anders zijn dan ‘normale mensen’, zij vertegenwoordigen de onbereikbare elite en aristocratie. Daar waar zombies de arbeidersklasse (de hersenloze massa) belichamen, zijn het de vampiers die de bourgeoisie belichamen. Het zorgt ervoor dat men tegelijk beangstigd, maar ook gefascineerd is door de vampier.

[one_third]

[/one_third]
[one_third]

[/one_third]
[one_third_last]

[/one_third_last]

Leegzuigende bankiers en hoektandloze mooiboys
Zeker in deze tijd van crisis krijgt dit monster weer meer betekenis. Bankiers en beleggers die onverantwoorde risico’s nemen, met het geld van anderen, lijken in dat opzicht veel op vampiers: zij zuigen de gewone man leeg. Hoewel we ze haten om hun manipulatieve gedrag en intelligentie zouden we toch liever deel uitmaken van dat select groepje rijke elite dan die berooide armoedzaaiers. De vampier roept een paradoxaal gevoel op bij mensen.

Dat vampiers nu vooral shirtloos door het leven gaan om hun atletische lichaam ten toon stellen komt voort uit het goed samenbrengen van verschillende genres. Genrevermenging blijkt erg succesvol te zijn. Denk aan horror met humor (Shaun of the Dead) of science-fiction met romantiek (The Time Traveler’s Wife). De nieuwe generatie vampierfilm is horror aantrekkelijk gemaakt voor de vrouwenmarkt. Dat wil niet gelijk zeggen dat  mannen deze films niet leuk kunnen vinden. Kijk goed naar de onderliggende thema’s en het hoofdpersonage in Twilight en zie daar horror-romantiek.

[one_third]

[/one_third]
[one_third]

[/one_third]
[one_third_last]

[/one_third_last]

Bella (Kristen Stewart) is vlak en inhoudsloos, ook wel een kapstokpersonage genoemd; ieder kan haar een karakter aanmeten. Deze personages krijgen slechts betekenis door andere personages die er wel toe doen. Bella belichaamt de wensen en onzekerheden van tienermeisjes; de verleiding naar, maar tegelijkertijd angst voor seks; de fantasie van een ideale geliefde – voor altijd en eeuwig – en de aantrekkingskracht naar de foute jongen, met bijbehorende fantasie dat zij hem op het juiste pad kan brengen. Alsmede de wens de enige te zijn die ooit van zijn liefde mag genieten. Het lijken de thema’s uit de Bouquet-romans van twee euro. Maar vergis je niet: dat zijn ze ook.

Voor ieder wat wils
Goed bekeken is dit thema uit de nieuwe generatie vampiersfilms tijdloos. Het zijn klassieke romantiekverhalen. In deze tijd lijkt de vampier en romantiek onlosmakelijk verbonden van elkaar te zijn. Maar voor wie liever terug wil naar de klassieke en moordlustige vampier (als echt monster) kan zich wenden tot Scott Snyder en Stephen King. Zij zijn een tegenbeweging begonnen die de vampier weer eng willen maken. Hun comic American Vampire is een aanrader om te lezen. En voor degene die de nieuwe ontwikkelingen wel ziet zitten: True Blood seizoen 6 begint weer in juni en Twilight: Breaking Dawn Part 2 zal vanaf 16 november in de bioscoop te zien zijn.

Geïnteresseerd geraakt in dit onderwerp? Meer informatie kan je vinden in:

Bertena Varney M.A.: Lure of the Vampire: A Pop Culture Reference Book of Lists, Websites and Very Personal Essays. (2011)
Milly Williamson: The Lure of the Vampire: Gender, Fiction, and Fandom from Bram Stoker to Buffy the Vampire Slayer. (2005)