nieuws
Column: Wie geeft er om spoilers?

Tenzij je het vierde seizoen van Game of Thrones netjes hebt bijgehouden, is dit artikel een mijnenveld van spoilers.

Het paradijs is een spoilervrije wereld. Met niets in de westerse wereld haal je zoveel woede op de hals als met het verklappen van plotelementen (‘spoilers’). De anti-spoilerbrigade gaat nog feller tekeer dan de Inquisitie. In de Volkskrant van 9 mei vergeleek Julien Althuisius de “kijkervaringverneukende” spoilers met stappen in hondenpoep. Mensen die spoilen werden als “eikels” bestempeld. Je wilt toch niet van tevoren weten wie er allemaal dood gaan in Game of Thrones? Als je de serie niet kijkt om daar zelf achter te komen, wat dan wel?

Althuisius ziet het als een gegeven dat je series kijkt om het verloop, maar eerlijk gezegd vind ik spoilers nogal onbelangrijk. Spoilers verklappen hoofdzakelijk het plot en plot is een wassen neus. Het stelt niet zoveel voor. Wat een verhaal betreft: Plot beantwoordt alleen de wat-vraag. Wat gebeurt er met koning Joffrey Baratheon in de tweede aflevering? Wat zal de uitkomst zijn van het duel tussen prins Oberyn Martell en Gregor Clegane, ‘The Mountain That Rides’? (De sexy Spanjaard en de kolossale IJslandse bruut.)

Vaak is plot niet meer dan een wending die in een oogwenk voorbij is. In een spannende en aandachtig gefilmde aflevering van vijftig minuten kost het koning Joffrey minder dan twee minuten om te stikken na zijn eerste slok vergiftigde wijn. Dat is een piepklein deel van de hele aflevering. En als dat verklapt is weet je nog niet wie het gedaan heeft; of waarom; of hoe het geacteerd is; of hoe het gefilmd is.

Als je wél weet dat Joffrey het loodje legt op zijn eigen bruiloft – en laten we wel wezen: zijn dood ligt al veertien jaar in de boekwinkels – dan kun je seizoenenlang genieten van hoe onvermijdelijk zijn lotsbestemming eigenlijk is. In Game of Thrones-land komt boontje om zijn loontje en Joffrey was een enorme eikel. Zijn dood had niet niet kunnen gebeuren. Je ziet zelfs Olenna Tyrell een kraal vol gif van Sansa Starks ketting plukken, iets wat de onwetende kijker nooit zou merken, laat staan waarderen.

Deze boef weet hoe het zit.

Een onderzoek uit 2011 van een universiteit in San Diego toonde aan dat de waardering van geschreven verhalen hoger lag wanneer belangrijke plotelementen bij voorbaat verklapt waren. Een mogelijke verklaring: “Plots are just excuses for great writing. What the plot is is (almost) irrelevant. The pleasure is in the writing,”

Een goede vertelling is consequent en logisch en werkt aandachtig naar een climax toe. Plotselinge wendingen zijn niet zo plotseling, want ze vloeien voort uit uitgewerkte personages met geloofwaardige motivaties. Deze motieven kunnen verhuld zijn voor de kijker, maar zullen niet veel afwijken van wat we weten van hun karakter. Je wordt beloond voor de aandacht die je in de serie steekt. Dan is een plotwending niet meer dan een kleine kers op liters sorbet.

Een wending om alleen de wending is ook niet alles. Bovendien krijgen we telkens de zelfde soorten personages voorgeschoteld, dezelfde rollen en dezelfde spanningsboog, die in de loop van de eeuwen tot in de fijnste puntjes geperfectioneerd is. Het haalt enigszins de verrassing uit het plot van alles wat we zien. Vaak kun je je klok gelijk zetten op een ‘verrassende wending’. De manier waarop iets verteld is, wordt de onderscheidende factor.

Natuurlijk heb je alle recht om jezelf te beschermen tegen spoilers. Besef alleen dat de naïeve kijkhouding niet de enige juiste is. (Met “naïef” bedoel ik ‘onbezoedeld aan een verhaal beginnen’.) Er zijn genoeg redenen om elke keer verrast te zijn, maar ook genoeg redenen om dat niet te zijn. Spoilers kunnen de ene kijkervaring verstieren, maar niet over spoilers mogen praten is evenmin plezant. Ik geloof niet in spoilers, maar word daarom vaak genoeg als ketter behandeld en krijg ik het zwijgen opgelegd.

Ik zal mijn best doen om niet te spoilen wat je niet wil horen, als jij me geen eikel noemt wanneer dit wel eens gebeurt. Er wordt veel te fel en krampachtig gereageerd op spoilers. Het is niet het einde van de wereld.

Als we nou het cynische realisme van Game of Thrones en de reputatie van The Mountain in acht nemen, zeg ik: ik zou er niet op wedden dat prins Oberyn het einde van het seizoen haalt. Of Tywin Lannister, voor hetzelfde geld. Oeps.