review
Recensie: The Wind Rises

Helaas is het eindelijk zover: na 35 jaar heeft Hayao Miyazaki besloten om te stoppen met films maken. Ondanks dat dit al de zesde (!) keer is dat hij een dergelijk pensioen aankondigt, lijkt dit toch echt het einde te zijn voor Miyazaki, die heeft aangegeven dat het animeren voor hem te vermoeiend wordt en dat hij ruimte wil maken voor nieuw talent. Het is dan ook lastig om The Wind Rises niet als zijn afscheidsproject te beschouwen.

The Wind Rises vertelt het levensverhaal van Jori Horikoshi, deels gebaseerd op de echte Jiro Horikoshi, net als de hoofdpersoon vliegtuigontwerper, en deels op Japanse schrijver Tatsuo Hori. Hierbij wordt er op twee aspecten ingegaan: zijn carrière in de vliegindustrie en zijn liefdesleven. De omvang van het verhaal maakt dit tot Miyazakis meest ambitieuze film, en het is meteen ook zijn eerste film met volwassenen als doelgroep. De film is een stuk realistischer dan zijn eerdere films, zonder geesten, goden of knuffelbare wezens. Ook de soundtrack, met niet alleen Japanse muziek maar ook duidelijke invloeden uit de Franse musette (denk aan Amélie of Ratatouille), wijkt af van zijn eerdere werk.

Lukt het Miyazaki om met zoveel vernieuwing een geslaagde film af te leveren? Ja en nee. De beelden zijn prachtig en tonen duidelijk zijn liefde voor vliegen en vliegtuigen. Vooral de droomsegmenten waarin Horikoshi met zijn grote voorbeeld praat, de Italiaanse vliegtuigontwerper Giovanni Caproni, zijn een genot om naar te kijken en zijn wederom bewijs van Miyazakis prachtige verbeelding. In deze scènes lijkt de film ook het meest op zijn voorgangers. Het verhaal is mooi, maar enigszins rommelig uitgewerkt. Miyazaki heeft veel materiaal om mee te werken. Misschien zelfs te veel, waardoor hij moeilijk keuzes lijkt te kunnen maken over wat er allemaal verteld moest worden. Zo voelt de film op sommige momenten wat langdradig of doelloos, wat met een speelduur van twee uur niet zo zou moeten zijn. Ook het einde, hoewel zeer mooi, komt een beetje gehaast over, in vergelijking met alles wat daarvoor is opgebouwd. Dit neemt niet weg dat elke scène een genot is voor het oog, wat zelfs de saaie momenten meer dan dragelijk maakt.

Het gevaar van de film, een duidelijke ode aan Horikoshi en zijn vliegtuigen, is dat Miyazaki in zijn bewondering blind wordt voor de negatieve gevolgen van Horikoshis vliegtuigen, die uiteindelijk gewoon oorlogsmachines zijn. Zo probeert hij soms de indruk te wekken alsof Horikoshi niets met de oorlog te maken had, maar enkel met de vliegtuigen en dan toont Miyazaki zijn meest naïeve kant. Daartegenover staat echter dat Miyazaki niet schroomt om de gevolgen van oorlog te laten zien, en dat Caproni vliegtuigen als “gedoemde dromen” beschouwt. Uiteindelijk werkt Miyazakis fascinatie voor zijn onderwerp vooral aanstekelijk, wat zorgt voor een film die bij vlagen betoverend is – zoals alleen Miyazaki dat kan, of helaas, kon.