review
Disco Elysium

Disco Elysium is een van de grootste raadsels van 2019. Vrijwel niemand in de wereld had de game op zijn of haar radar staan en zo’n week voordat het uitkwam werden we erdoor betoverd. Ons maar half beseffende waar we aan zouden beginnen, gingen we op een duister avontuur.

Disco Elysium is qua opzet een vrij traditionele RPG, zoals bijvoorbeeld Baldur’s Gate of Planescape: Torment. Echter speelt het zich niet af in middeleeuwse Fantasy-settings, maar in een grotendeels realistische, moderne samenleving die wel een behoorlijk akelige toon heeft. Ook draait het niet om het ontwikkelen van magische krachten en het verkrijgen van krachtige wapens. In plaats daarvan draait het om het ontwikkelen van je persoonlijkheid en het oplossen van verschillende mysterieuze zaken.

Je wordt wakker in een vreemd, klein stadje. Via innerlijke dialogen kom je erachter dat je de afgelopen nacht iets te diep in het glaasje hebt gekeken. Beetje bij beetje kom je meer te weten. Je vindt je stropdas aan een ventilator aan het plafond, je ziet dat je ruit gebroken is en bedenkt je dat je daar je schoen doorheen gegooid moet hebben, et cetera. Vervolgens kom je erachter, door met mensen te praten, waarom je daar ook alweer bent. Er is iemand gelyncht achter een motel, het motel waar jij verblijft. Het was aan jou als politieagent om dit lijk op te ruimen, maar als het spel begint, ben je daar al drie dagen te laat mee.

Disco Elysium is een avontuur dat draait om beetje bij beetje de wereld om je heen ontdekken en erachter komen wat er allemaal gebeurt en uiteindelijk om het oplossen van de moord. Misschien wel nog belangrijker is dat je elke stap van de weg bepaalt wat voor agent (en persoon) jij zal zijn. Zo begin je het spel door wat eigenschappen te kiezen. Dit zijn niet dingen zoals fysieke en mentale kracht zoals je misschien van RPG’s gewend bent, maar het is allemaal wat uitgebreider. Denk aan een sterke verbinding kunnen hebben met het bovennatuurlijke, of een goede intuïtie of juist heel koppig zijn. Soms zal je hierdoor in het spel kansen krijgen die je anders niet gehad zou hebben.

Ook kan je genoeg keuzes maken die tot andere resultaten leiden. Meteen buiten je motelkamer vind je een vrouw. Je kan haar om een boel informatie vragen, maar na afloop kan je haar zelfs proberen te verleiden. Afhankelijk van je statistieken en een worp van de dobbelsteen, heb je hier echter misschien wat moeite mee en komt het o zo subtiele “You want some fuck?” uit je mond. Wie weet wat er was gebeurd als je meer een ‘smooth talker’ was geweest.

Disco Elysium is zo interessant omdat het spel je steeds het gevoel geeft dat het slimmer is dan jij bent. Dit komt omdat je niets van de wereld om je heen en jezelf weet, met dank aan het geheugenverlies dat ongetwijfeld is versterkt door alle drank. Zelfs het ontdekken van je eigen naam of waar je woont is een gigantisch mysterie. Hierdoor heeft het spel altijd alle kaarten in handen en ben je altijd gedwongen om met nederig detective-werk overal achter te komen. Het bewonderenswaardige aspect van Disco Elysium hierbij is dat je altijd het idee hebt dat elk klein stukje informatie dat je hebt vergaard, echt een gevolg is van jouw kunnen en de conclusies die jij als speler hebt getrokken.

Er zijn simpelweg te veel imposante aspecten in Disco Elysium om allemaal te beschrijven. Je hebt een Mind Palace-achtig menu waar je nieuwe dingen kan leren, of het spel kan je saai noemen als je altijd maar voor de veiligste keuzes gaat. Dit zijn allemaal dingen waar je een heel apart betoog aan zou kunnen wijden. Of neem het skill-systeem, waarbij je 24 aparte vaardigheden en zintuigen kunt versterken. Als ze genoeg versterkt zijn, helpen deze je in de vorm van meer interne dialogen. Je gevoel voor drama weet opeens de perfecte oplossing voor een probleem, maar het spel zal je meteen als een stuk minder rationeel mens zien.

Het zijn allemaal dingen die uitnodigen voor een tweede playthrough. Een tweede kans om eens te zeggen “Wat nou als ik tegen iedereen een klootzak ga zijn?” of “Hoe zou alles aflopen als ik dingen als een soort medium benader die met een andere dimensie in contact staat?”

Dan hebben we het nog niet eens gehad over de geschilderde stijl van de grimmige, koude omgeving. Het is weer de zoveelste indie die bewijst dat je niet per se hoge kwaliteit 3D-modellen hoeft te hebben met duizenden kleine details om een mooie wereld neer te zetten. Mooi is overigens het verkeerde woord voor Disco Elysium: het is verschrikkelijk. Verschrikkelijk is echter precies de sfeer van de gameplay en het verhaal, dus het past perfect. Dit maakt de game soms ook tot een vrij heftige ervaring. We hebben regelmatig gehad dat we het spel na een uurtje spelen gewoon even weg moesten leggen, omdat alle keuzes en de onaangename wereld je soms even te veel worden.

Als we per se een nadeel moeten noemen, lukt dat niet echt. We kunnen hooguit mensen ervoor waarschuwen dat je behoorlijk veel van lezen moet houden om het uit te kunnen spelen. Absoluut alles gaat via tekst, van gevechten en onderzoeken tot gesprekken en het aanpassen van je personage. Denk je dat dat je snel zal vervelen, blijf dan ver weg van dit spel.

Voor de rest van de mensen is Disco Elysium een makkelijke aanrader. Het is niet langer het grootste raadsel van 2019, maar de grootste positieve verrassing. Het biedt een gevarieerde RPG-ervaring die je vrijwel continu op het puntje van je stoel doet zitten en je steeds doet afvragen wat voor impact je keuzes zullen hebben. Daarmee is het zonder twijfel dé indie-hit van 2019.

Disco Elysium is voor deze review gespeeld op pc. De game is exclusief op dit platform beschikbaar.