review
In Pursuit of Silence

Regisseur Patrick Shen won met zijn Flight from Death (2005) maar liefst zeven prijzen voor beste documentaire op verschillende filmfestivals door heel Amerika. Waar hij in zijn eerste documentaire de focus op de mens en menselijke gedragingen legt, gaat het in In Pursuit of Silence meer om een ervaring en de relatie die de mens heeft met deze ervaring: Stilte.

Tijdens deze zoektocht naar stilte reist de toeschouwer acht landen door. Van de stilste ruimte op aarde, de ‘dode kamer’ in het Orfield Laboratorium in Minneapolis, tot het festivalseizoen in Mumbai, de luidruchtigste stad op aarde. Niet alleen wordt er aandacht geschonken aan het effect van stilte, maar ook aan het effect van geluid en de ontwikkeling ervan in een tijdperk waar technologische ontwikkelingen voorop staan. Dit tijdperk blijkt onlosmakelijk verbonden met een constante golf van geluid, met de nodige gevolgen van dien. De regisseur ziet dit werk als een meditatieve film, waarbij hij en mede-producenten Andrew Brumme en Brandon Vedder het onderwerp ‘stilte’ niet zozeer willen uitleggen maar eerder willen eren.

Ironisch genoeg is In Pursuit op Silence een feest om naar te luisteren. Er wordt extreem uitgebreid de tijd genomen om op iedere plek waar interviews plaatsvinden eerst het omgevingsgeluid vast te leggen. Volledig met het aantal decibel en een ongemakkelijke stilte van de geïnterviewde persoon daarbij in beeld gebracht. Dit zorgt voor een indringend effect en legt de focus op een bijzondere manier op het geluid. Naast dat het een feest is om geluiden op zo’n manier te ervaren, is het geheel ook werkelijk waar prachtig om naar te kijken. IJslandschappen in Alaska, Maisvelden in Iowa, een metrostation in Tokyo en kantoorgebouwen in Londen waren nog nooit zo mooi. Het doet denken aan de schoonheid die in de muziekfilm Koyaanisqatsi (1982, Godfrey Reggio) wordt bereikt, waarin heel duidelijk het contrast tussen natuur en technologisch ontwikkelde gebieden naar voren komt. Hier gebeurt dat ook, alleen ligt de nadruk op het geluidsverschil in beide situaties. Deze film is zonder twijfel een inspiratiebron geweest voor In Pursuit of Silence, bepaalde concepten komen duidelijk overeen: Het zwijgzaam in de camera laten kijken van personen, een voorbijrazende metro met een wachtend meisje ervoor en stille landschappen tegenover hysterische stadsbeelden.

In tegenstelling tot Koyaanisqatsi bereikt In Pursuit of Silence het alleen niet om een puur meditatieve film te zijn. Er wordt door middel van interviews en anekdotes van mensen toch te veel geprobeerd om stilte te definiëren. Wat in principe geen verkeerde insteek is, alleen wordt het wat ongeloofwaardig doordat alle uitspraken die gedaan worden steeds naar dezelfde conclusie leiden: Stilte is goed en gezond. Er mist in dat opzicht echt een kritische noot van iemand die bijvoorbeeld juist geniet van geluid. Hierdoor heeft de film eigenlijk geen duidelijk begin en eind, de boodschap blijft hetzelfde. Dit zou geen probleem zijn als de film niet zo’n grote nadruk op de sprekers had gelegd, maar dat heeft het dus wel gedaan en hiermee wat steken laten vallen: De sprekers verliezen aan waarde en er wordt door hen soms een overbodige weg ingeslagen waar later helemaal niet verder op in wordt gegaan (zoals een klein meisje dat beweert dat ze zoveel overlast ervaart van het geluid van de trein naast haar school, wekt natuurlijk lekker empathie op maar voegt verder weinig toe aan de inhoud).
De ‘spreker’ die nu juist interesse opwekt, wordt dan weer te weinig aan het woord gelaten. Dit is de man die die je terugziet in de trailer, hij besluit een jaar lang door Amerika te wandelen zonder ook maar iets te zeggen. Hij lijkt naar aanleiding van de trailer een soort hoofdpersonage te worden, maar naderhand blijkt dat zijn verhaallijn wel heel slap is uitgewerkt.

In Pursuit of Silence mag dan zijn doel als meditatieve film niet volledig bereikt hebben, rustgevend is het wel. Daarbij word je ook nog eens goed aan het denken gezet over de stilte (of herrie) die je zelf eigenlijk om je heen hebt en hoe jij die ervaart. Verder zitten er nog een aantal goed uitgedachte elementen in de film: Zoals de 4 minuten en 33 seconden stilte in het begin, als een ode aan het muziekstuk 4’33 van John Cage en het perspectief waaruit gefilmd is, is voortdurend ‘die van de mens’. Dus geen droneshots en meerijdende camera’s. Voor eenieder die zijn zintuigen wil trakteren, is In Pursuit of Silence een enorme aanrader.